Telers die meer zicht hebben op hun bedrijfsspecifieke data en deze beter benutten, verhogen daarmee hun rendement. Deze data zijn ook nodig voor doelsturing en license to produce. WUR-onderzoeker Paul van Zoggel ziet voor boeren ook een verdienmodel in de verkoop van data aan verwerkers en afnemers van producten.

Tijdens de Vraag-maar-raaksessie op de Akkerbouwdag 2025 Data delen over milieu-impact van je bedrijf: hoe organiseren en verwaarden we dat? is onder andere uitgelegd wat data-intensieve akkerbouw is. ‘Met de roadmap “Naar een data-ecosysteem in de open teelten” krijgen telers meer grip op hun eigen data en ze kunnen daarmee milieuprestaties aantoonbaar maken’, zegt Corné Kempenaar, coördinator data & precisielandbouw BO Akkerbouw. Het gaat bijvoorbeeld over bodemdata, bewaardata, teelregistratie, opbrengstkaarten et cetera. ‘Er is een nitraattool in ontwikkeling en een gewasbeschermingsmonitor. De monitor kan helpen bij de verplichte registratie van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen per 1 januari 2026. Wij zien graag dat telers die goed scoren op milieudoelen worden beloond. Met doelsturing op data wordt dat op termijn mogelijk.’

Corné Kempenaar: ‘Je kunt economisch en ecologisch beter presteren als je een bedrijf runt op basis van data

Regie data bij boer

In agrarische ketens is er een veelheid aan data, dat nu met name door bedrijven gespecialiseerd in automatisering en digitalisering wordt beheerst. Denk aan leveranciers van computersoftware voor precisielandbouw of bedrijven die bedrijfsmanagementsystemen leveren. ‘Vanuit BO Akkerbouw willen we dat de regie over data van en over agrarische bedrijven weer bij de boer terecht komt’, zegt Kempenaar. Daarom werkt BO Akkerbouw samen met het ministerie van LVVN, WUR en RVO aan de roadmap. ‘De ontwikkeling van een gebruiksvriendelijke dataruimte per teler staat hierin centraal met duidelijke afspraken over data-eigendom, data-uitwisseling en datagebruik. Voor dit laatste vormt de Gedragscode Datagebruik Akkerbouw een belangrijke basis.’ In de dataruimte van een teler komen alle data van en over het boerenbedrijf bij elkaar. ‘Dit moet de versnippering van data oplossen’, zegt Kempenaar. Het doel is dat telers in een digitale omgeving hun eigen data kunnen beheren, analyseren en gebruiken voor besluitvorming op hun bedrijf. Hiermee kunnen telers meerwaarde halen uit hun data, zoals verbetering van bedrijfsprocessen, aantonen van duurzaamheidsclaims of verhogen van opbrengsten. ‘Naast data-gedreven bedrijfsoptimalisatie, kunnen telers in hun eigen dataruimte eenvoudig hun milieuprestaties berekenen. Onder andere met de kritische prestatie indicatoren (kpi’s) uit de BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw. Deze kpi’s laten zien waar je als bedrijf staat en zorgen ervoor dat je hiervoor beloond kan worden.’ Vanuit de individuele dataruimte kunnen telers data gecontroleerd en onder voorwaarden delen met anderen. ‘De keten heeft duurzaamheidsdata nodig voor bewijsvoering’, zegt Van Zoggel. ‘Telers kunnen deze data van hun duurzaam geproduceerde producten tegen betaling leveren aan bijvoorbeeld McDonald’s of Farm Frites. Met het verkopen van data aan ketens heb je een verdienmodel voor de boer.’

Er was veel belangstelling voor de Vraag-maar-raak sessies op de Akkerbouwdag 2025. Naast data-gedreven bedrijfsoptimalisatie, kunnen telers in hun eigen dataruimte eenvoudig hun milieuprestaties berekenen. Onder andere met de kritische prestatie indicatoren (kpi’s) uit de BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw. ‘Deze kpi’s laten zien waar je als bedrijf staat en zorgen ervoor dat je hiervoor beloond kan worden’, stelde Corné Kempenaar.

Benchmarking en gluren bij de buren

Volgens Kempenaar genereert het bij elkaar brengen van data van een groot aantal bedrijven nieuwe kennis. ‘En telers kunnen benchmarken ofwel resultaten met elkaar vergelijken om te weten waar ze staan en op basis daarvan bijsturen’, zegt Kempenaar. Unitip, het teeltregistratie- en adviessysteem van Cosun, is een voorbeeld van een grote benchmark. ‘Het is geven en nemen bij het onderling delen van data’, zegt Gert Sikken, director agro development van Cosun. ‘Je moet er wel voor open staan, maar met de benchmark krijgen telers handvatten om efficiënter te gaan produceren.’ Voor benchmarken is goede data nodig die goed met elkaar te vergelijken is. Veel data uit verschillende systemen halen is erg lastig. Daarom is het beter om data bij boeren te laten in een goed opgezet systeem. ‘Dat is precies wat wij willen’, zegt Kempenaar.